Gain trong âm thanh là gì? Cách cài đặt và điều chỉnh Gain

Bạn đã bao giờ nhìn thấy núm vặn ghi chữ "Gain" trên bàn mixer, hay amply guitar và tự hỏi nó thực sự có tác dụng gì chưa? Tại sao lại có cả núm "Gain" và núm "Volume"? Chúng có giống nhau không? Nếu bạn đang thắc mắc Gain trong âm thanh là gì? Hãy theo dõi bài viết dưới đây, GoChek sẽ giải đáp tất cả.

Gain trong âm thanh là gì?

Gain được hiểu là mức độ khuếch đại tín hiệu đầu vào của một thiết bị âm thanh. Hãy tưởng tượng tín hiệu âm thanh từ micro hoặc nhạc cụ của bạn giống như một dòng nước nhỏ. Để dòng nước này đủ mạnh mẽ chảy qua các "đường ống" thì chúng ta cần một chiếc "máy bơm" để tăng áp lực ban đầu cho nó. Tương tự trong âm thanh thì Gain chính là sức mạnh của chiếc "máy bơm" đó.

Gain là cụm từ chỉ mức độ khuếch đại của âm thanh

Gian có nhiệm vụ đưa tín hiệu yếu từ các nguồn âm như: micro, guitar điện, bass điện… lên một mức đủ lớn (gọi là Line Level) để các thiết bị khác trong chuỗi tín hiệu có thể xử lý hiệu quả mà không bị nhiễu noise hoặc quá yếu.

Tại sao Gain lại quan trọng?

Việc cài đặt Gain trong âm thanh đúng cách là cực kỳ quan trọng vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng âm thanh cuối cùng, cụ thể như sau:

*Gian giúp tối ưu tỷ lệ tín hiệu:

• Nếu Gain quá thấp tín hiệu gốc sẽ yếu và khi bạn tăng âm lượng ở các khâu sau (như Fader), bạn cũng sẽ khuếch đại cả tiếng ồn nền không mong muốn. Kết quả là âm thanh bị "sạn", không sạch sẽ.

• Nếu Gain vừa đủ, tín hiệu gốc sẽ mạnh mẽ hơn nhiều so với nhiễu nền nhờ vậy mà âm thanh rõ ràng, chi tiết và sạch sẽ hơn.

*Giảm tránh hiện tượng Clipping:

• Nếu Gain trong âm thanh quá cao thì tín hiệu đầu vào sẽ bị khuếch đại quá mức, có thể vượt ngưỡng chịu đựng của thiết bị. Điều này gây ra hiện tượng "Clipping" - tín hiệu bị cắt xén, tạo ra âm thanh méo mó, rè, rất khó chịu và không thể sửa chữa được. Hầu hết các thiết bị đều có đèn báo màu đỏ để cảnh báo tình trạng này.

*Cung cấp mức tín hiệu ổn định cho xử lý:

• Các bộ xử lý tín hiệu như: EQ, Compressor hoạt động hiệu quả nhất khi nhận được mức tín hiệu đầu vào ổn định và đủ mạnh (nhưng không quá ngưỡng). Đặt Gain đúng giúp các công cụ này phát huy tối đa tác dụng.

Phân biệt Gain và Volume

Gian và Volume dễ bị nhầm lẫn với nhau, cả 2 núm vặn này có sự khác biệt như sau:

• Gain: Điều chỉnh độ lớn của tín hiệu đi VÀO thiết bị (Input Level). Nó quyết định tín hiệu ban đầu mạnh hay yếu trước khi được xử lý. 

• Volume (còn gọi là Fader trên Mixer/DAW): Điều chỉnh độ lớn của tín hiệu đi RA khỏi kênh đó hoặc thiết bị đó (Output Level). Nó quyết định âm thanh bạn nghe được to hay nhỏ sau khi tín hiệu đã được xử lý. 

Tóm lại: Bạn dùng Gain để đưa tín hiệu vào mức tối ưu trước khi xử lý. Bạn dùng Volume/Fader để điều chỉnh độ to nhỏ cuối cùng hoặc cân bằng âm lượng giữa các nguồn âm khác nhau sau khi đã xử lý.

Cách đặt Gain trong âm thanh cơ bản

Bạn có thể áp dụng hướng dẫn sau để cài đặt Gian:

1. Vặn Gain về mức thấp nhất.

2. Bật PFL/Solo (nếu có): Chức năng này cho phép bạn chỉ nghe và xem mức tín hiệu của kênh đang chỉnh.

3. Yêu cầu nguồn phát âm thanh: Ca sĩ hát hoặc nhạc công chơi ở mức âm lượng to nhất mà họ dự định sẽ biểu diễn/thu âm.

4. Từ từ tăng Gain: Quan sát đồng hồ đo mức tín hiệu trên thiết bị của bạn.

5. Mục tiêu: Đưa tín hiệu lên mức trung bình ổn định, thường nằm ở vùng màu xanh lá cây hoặc chớm sang vùng màu vàng. Quan trọng nhất là KHÔNG BAO GIỜ để đèn báo Clip màu đỏ sáng lên liên tục, chỉ偶爾 nháy lên ở những đỉnh âm thanh to nhất là chấp nhận được. Hãy để lại một khoảng dự trữ để tránh vỡ tiếng khi có những đoạn cao trào bất ngờ.

6. Lặp lại cho từng nguồn âm.

Gain có ở đâu?

Bạn sẽ tìm thấy núm chỉnh Gain trong âm thanh trên:

• Bàn trộn âm thanh (Mixer) - thường ở đầu mỗi kênh (channel strip).

• Audio Interface (Card âm thanh) - cho các ngõ vào micro/instrument.

• Mic Preamp (Bộ tiền khuếch đại micro) riêng lẻ.

• Ampli Guitar/Bass.

• Một số loại bàn đạp hiệu ứng (pedal).

Hướng dẫn cách chỉnh Gain trong âm thanh

Dưới đây là 5 bước cơ bản để điều chỉnh Gain, bạn có thể tham khảo và áp dụng:

• Bước 1: Khởi động lại tất cả nguồn điện kết nối với thiết bị

• Bước 2: Tiến hành giảm các nút Gain của Amply theo thứ tự từ phải qua trái

• Bước 3: Đưa nguồn Pink noise vào cùng 1 kênh của mixer sau đó điều chỉnh tín hiệu của bộ đèn master level khi đạt gần Clip

• Bước 4: Nâng gain của amply một cách nhẹ nhàng và chờ đợi đèn Clip trên amply phát sáng

• Bước 5: Giảm bớt gain của amply để tắt đèn Clip, chú ý đánh dấu vị trí này để thuận tiện hơn cho lần điều chỉnh sau.

Gain trong âm thanh là gì? Hiểu rõ về Gain và cách cài đặt sẽ giúp bạn sở hữu âm thanh đầu ra rõ ràng, sạch sẽ. Đồng thời, góp phần bảo vệ thiết bị tránh khỏi những hư hỏng do quá tải tín hiệu. Hãy thử nghiệm và điều chỉnh Gain cho đến khi đạt được mức mong muốn.